9-sinf Biologiya olimpiada №3 Oktabr 24, 2022Oktabr 24, 2022 da chop etilgan InfoMaster tomonidan 9-sinf Biologiya olimpiada №3 ga fikr bildirilmagan. 4 12345678910111213141516171819202122232425 9-sinf Biologiya olimpiada №3 2022-yil 13-oktabr: 2022-2023 o'quv yili tuman bosqichida tushgan savollar! 1 / 25 1. Barglari qarama-qarshi joylashgan buta (I) va ko‘p yillik o‘t (II)ni belgilang. a) kiyiko‘t; b) ligustrum; c) nastarin; d) chinnigul; e) yalpiz; f) rayxon; g) pomidor A) I-a, e, f; II-b, c, d B) I-b, c, d; II-a, e, f C) I-c, d; II-e, f, g D) I-b, c; II-a, d, e 2 / 25 2. Quyida nechta dengiz suvo‘tlari turi keltirilgan. 1) laminariya; 2) kladofora; 3) ulva; 4) spirogira; 5) nemalion; 6) xlamidomanada; 7) xlorella A) 3 tur B) 1 tur C) 4 tur D) 2 tur 3 / 25 3. Qaysi qonunga ko`ra kelib chiqishi jihatdan yaqin turlar va avlodlar o`zlaridagi irsiy o`zgaruvchanligi bilan bir-biriga o`xshash bo`ladi? A) irsiy o`zgaruvchanlikning gomologik qatorlar B) birikkan holda irsiylanish C) retsessiv genlarning markazdan chetga chiqish qonuni D) mustaqil holda irsiylanish 4 / 25 4. Noto‘g‘ri fikrni aniqlang. 1) 1 gr yog‘ paj-chalanganda 9,3 kj energiya ajraldi; 2) shartli refleks hosil bo‘lishi uchun oldin shartli ta’sirlovchi bo‘lishi kerak; 3) oqimtir yadro targ‘il tana ishi boshqaradi; 4) gipogiz funksiyasi o‘rta miyadagi gipotalamusdan ajralgan neyrogormon-lar ta’sirida boshqariladi; 5) qo‘l kafti suyaklari 15-16 yoshda suyaklanib bo‘ladi; 6) vazopressin garmoni yurak ishi tezlatib qon bosimini tushiradi; 7) bir sutkada 1200-1500 ml limfa hosil bo‘ladi; 8) terining derma qavatida yog* bezlari bo'ladi; 9) hid bilish retseptorlari soni 30-40 mln. atrofida; langergans orolchalarida insulin fermenti sinezlanadi. A) 2,3,5,7,9 B) 1, 3,4, 6, 10 C) 1, 3,4, 6, 8 D) 2,4, 7, 8, 9 5 / 25 5. Osiyo chigirtkasi (a) tunlam(b) kolorado(c) zarar keltiradigan oilalarning o’ziga xos xususiyatlari bilan juftlab ko`rsating? 1.ostgulkosachasining bo`lishi; 2.gajak to`pgulli; 3.ostki va ustki gul qipig`iga ega; 4.barg navi; 5.barg qini; 6.changchi iplari urug`chini o`rab turishi; 7.o`troq changchili bo`lishi; 8.urug`chi tumshuqchasi patsimon shoxlanganligi. A) a-1,6; b-3,4,8; c-2,7 B) a-3,5,8; b.1,7; c-2,6 C) a-3,5,8; b-1,6; c-2,7 D) a-3,4,8; b-1,6; c-2,7 6 / 25 6. Dengiz mushugi (a) va tulen (b) bolalari uchun xosxususiyatlar to‘g‘ri juftlab ko‘rsatilgan javobni aniqlang. 1) qishda tug‘iladi; 2) terisi oq jun bilan qoplangan; 3) terisiqora jun bilan qoplangan; 4) yoz boshlarida tug‘iladi;5) momiq juni dag‘al jun bilan almashgandan so‘ng suzaboshlaydi; 6) suza boshlagandan so‘ng dag‘al juni momiq junbilan almashinadi A) a-3, 4; b-1, 2, 5 B) a-1, 3, 5; b-1, 2, 6 C) a-1, 2, 6; b-3, 4, 5 D) a-3, 4, 5; b-2, 4, 6 7 / 25 7. Lansetnik (va zog‘ora baliq (b)ga xos bo‘lgan xususiyatlarni belgilang. 1) ayirish sistemasi bir juft tasmasimon buyrakdan iborat; 2) eshitish organi ichki quloqdan iborat; 3) nerv sistemasi tana bo‘ylab ketgan nerv nayidan iborat; 4) yuragi ikki kamerali; 5) muskullari ikki yon tomonda tana bo‘ylab uzun tasma shaklida joylashgan; 6) ko‘krak umurtqalari, qovurg‘alar va to‘sh suyagi ko‘krak qafasini hosil qiladi A) a − 3, 5; b − 1, 4 B) a − 1, 2; b − 3, 4 C) a − 4, 5; b − 2, 6 D) a − 1, 3; b − 2, 6 8 / 25 8. II qon guruhiga ega rezus musbat, sog‘lom qizning katta qon aylanish doirasi arteriyalaridagi qon plazmasida qanday moddalar bo‘ladi? A) antigemofil omil, agglyutinin β, gormonlar, vitaminlar, rezus omil B) gormonlar, vitaminlar, antitanalar, glukoza, agglyutinogen A C) timozin, mochevina, kreatinin, vitamin B, agglyutinin β D) antitanalar, insulin, agglyutinin β, gemoglobin, glukoza, fermentlar 9 / 25 9. Ochiq qon aylanish sistemasiga ega bo‘lgan ayrim jinsli (va germafrodit (organizmlarni aniqlang. 1) oq planariya: 2) baqachanoq; 3) bitiniya: 4) tilyapiya; 5) krevetka; 6) yomg‘ir chuvalchangi; 7) treska; 8) askarida; 9) suv shillig‘i; 10) qizil chuvalchang. A) a - 2, 5; b- 1, 9 B) a - 2, 8; b - 3, 9 C) a - 2, 5; b - 3, 9 D) a - 4, 7; b - 6, 10 10 / 25 10. Chala o‘zgarish bilan rivojlanuvchi hasharotlar turlari (sistematik birlik nomi) keltirilgan javobni aniqlang. A) suvaraklar, chalaqattiqqanotlilar, ninachilar, to‘g‘riqanotlilar, burgalar B) termitlar, qandalalar, ninachilar, to‘g‘riqanotlilar C) yashil temirchak, qora chirildoq, sariq suvarak, suluv ninachi, to‘shak qandalasi D) hasva qandalasi, turkiston termiti, to‘g‘riqanotlilar, moviy ninachi 11 / 25 11. Qaysi javobda magnoliyasimonlar (1) va ko‘p tuklilar (2) sinflariga mansub organizmlar to‘g‘ri ko‘rsatilgan? A) 1 − Sharq sauri; 2 – nereida B) 1 − andiz; 2 − nereida C) 1 − na’matak; 2 − tibbiyot zulugi D) 1 − xolmon; 2 − qizil chuvalchang 12 / 25 12. O‘simlikxo‘r umurtqali (a), yirtqich umurtqasiz (hayvonlarni aniqlang. 1) arxar; 2) tillako‘z; 3) kolorado qong‘izi; 4) jayron; 5) miqqiy; 6) falanga; 7) zubr; 8) chirildoq; 9) biy; 10) qaldirg‘och A) a – 4, 8; b – 5, 10 B) a – 1, 4; b – 2, 6 C) a – 2, 3; b – 4, 5 D) a – 1, 7; b – 9, 10 13 / 25 13. Gulqo‘rg‘oni oddiy (I) va murakkab (II) bo‘lgan o‘simliklarni murakkab (va oddiy (to‘pgullari bo‘yicha ajrating. 1) bug‘doy; 2) piyoz; 3) makkajo‘xorining changchi guli; 4) tok; 5) sholi; 6) qashqarbeda; 7) jag‘-jag‘; 8) gilos; 9) makkajo‘xorining urug‘chi guli; 10) sebarga A) I: a − 1, 3; b − 2, 5, 9; II: a − 4, 6; b − 7, 8, 10 B) I: a − 3, 5, 10; b − 2, 9; II: a − 4, 6; b − 7, 8 C) I: a − 1, 3, 5; b − 2, 9; II: a − 4; b − 7, 8, 10 D) I: a − 1, 5; b − 2, 3, 9; II: a − 4, 6; b − 7, 8, 10 14 / 25 14. Qon aylanish sistemasi katta va kichik qon qaylanish doiralaridan iborat bo‘lgan organizmlar mansub turkumlarni aniqlang. A) toq tuyoqlilar, yapaloqqushlar B) kaptarsimonlar, losossimonlar C) juft tuyoqlilar, karpsimonlar D) bakra baliqlar, dumlilar 15 / 25 15. Nuqtalar o‘rniga to‘g‘ri keluvchi javobni aniqlang. Odamlarda . . . yurakdan chiqadi. A) kichik qon aylanish doirasi venalarida venoz qon, katta qon aylanish doirasi arteriyalarida arterial qon B) katta qon aylanish doirasi aortasida arterial qon, kichik qon aylanish doirasi arteriyasida venoz qon C) kichik qon aylanish doirasi venalarida arterial qon, katta qon aylanish doirasi aortasida arterial qon D) kichik qon aylanish doirasi arteriyasida arterial qon, katta qon aylanish doirasi arteriyalarida venoz qon 16 / 25 16. Funksiyasi vegetativ nerv sistemasi orqali boshqariladigan odam organizmi a’zolarini ko‘rsating. 1) bo‘yinning teriosti muskuli; 2) bir juft buyraklar; 3) sonning ikki boshli muskuli; 4) oshqozon osti bezi; 5) ayrisimon bez; 6) kekirdak devoridagi paylar A) 3, 5 B) 1, 6 C) 1, 4 D) 2, 4 17 / 25 17. Quyidagilardan ayrim jinsli (va germafrodit (hayvonlarni aniqlang. 1) jigar qurti; 2) lansetnik; 3) mol kanasi; 4) tridakna; 5) bo‘rtma nematodasi; 6) qizil chuvalchang A) a-2, 3, 5; b-1, 4, 6 B) a-2, 3, 4, 5; b-1, 6 C) a-1, 6; b-2, 3, 4, 5 D) a-4, 5; b-1, 2, 3, 6 18 / 25 18. Odam organizmidagi nefronlarning qaysi qismi buyrakning po‘stloq qismida joylashmagan? A) Genle halqasi B) ikkilamchi ilonizi naychalar C) birlamchi ilonizi naychalar D) Shumlyanskiy-Baumen kapsulasi 19 / 25 19. Qaysi javobda gigant akula haqida to‘g‘ri ma’lumot keltirilgan? A) o‘pka bilan nafas oladi. B) skeleti suyakdan iborat, jabra qopqoqlari va yon chiziqlari bo‘ladi. C) jabra arteriyalariga venoz qon orqa aorta orqali yetkaziladi. D) terisini qoplab turgan tangachalari suyakli baliqlarnikidan farq qiladi. 20 / 25 20. Oksitrops qaysi oilaga (a), kanop qaysi turkumga (b), fillofora qaysi bo‘limga (c), cherkez qaysi sinfga (mansubligi to‘g‘ri ko‘rsatilgan javobni aniqlang. A) a − qoqio‘tdoshlar oilasi; b – tugmachagul turkumi; c − yashil suvo‘tlar bo‘limi; d − ikki urug‘pallalilar sinfi B) a − qoqio‘tdoshlar oilasi; b – gulxayri turkumi; c − yashil suvo‘tlar bo‘limi; d − lolasimonlar sinf C) a − burchoqdoshlar oilasi; b − bo‘ritaroq turkumi; c − qizil suvo‘tlar bo‘limi; d − magnoliyasimonlar sinfi D) a − burchoqdoshlar oilasi; b − bo‘ritaroq turkumi; c − qizil suvo‘tlar bo‘limi; d – bir urug‘pallalilar sinfi 21 / 25 21. Nuqtalar o‘rniga mos keluvchi javobni aniqlang. Yashil bronza qo‘ng‘izi xonqizi qo‘ng‘izi kabi ... .1) qattiqqanotlilar turkumiga mansub; 2) yirtqich hayot kechiradi; 3) o‘simlik qismlari bilan oziqlanadi; 4) hamma oyoqlari bir xilda tuzilgan; 5) chala o‘zgarish bilan rivojlanadi A) 1, 3 B) 2, 5 C) 2, 4 D) 1, 4 22 / 25 22. Yarim butalar to‘g‘ri keltirilgan javobni aniqlang. 1) izen; 2) pskom piyoz; 3) sarsazan; 4) qoqio‘t; 5) keyreuk; 6) yalpiz A) 1, 3, 4 B) 1, 3, 5 C) 2, 4, 6 D) 2, 4, 5 23 / 25 23. Zuhrasochning sporofiti uchun xos bo‘lgan (va xos bo‘lmagan (javobni belgilang. 1) spora hosil qiluvchi bo‘rtmachaga ega emas; 2) zigota hosil qiladi; 3) soruslarga ega; 4) yashil, yuraksimon o‘simtaga ega; 5) fotosintez qiladi; 6) ildizpoyali o‘simlik; 7) ko‘p hujayrali arxegoniyga ega. A) a-3, 6; b-1, 2 B) a-2, 7; b-3, 4 C) a-5, 7; b-3, 4 D) a-1, 6; b-2, 4 24 / 25 24. Dengiz ekosistemasida uchraydigan suvo‘tlari keltirilgan javobni aniqlang. A) kladofora, spirogira B) yapon laminariyasi, xara C) nemalion, xlorella D) ulva, nemalion 25 / 25 25. Quyidagilardan baliqlarning qon aylanish va nafas olish sistemalariga tegishli to‘g‘ri fikrlarni aniqlang. 1) yuragi uch kamerali; 2) yuragi ikki kamerali; 3) bitta qon aylanish dorasiga ega; 4) ikkita qon aylanish dorasiga ega; 5) jabra orqali nafas oladi; 6) postembrional davrda terisi va o‘pka orqali nafas oladi A) 2, 4, 5 B) 1, 4, 6 C) 2, 3, 5 D) 1, 3, 5 0% Testni qayta ishga tushiring Author: InfoMaster Biologiya olimpiada