Bo'lim: Fizika olimpiada

Induktiv qarshilikdan o‘zgaruvchan tok o‘tayotganda .... bo'ladi.

5 km masofaga 100 kW quvvatni uzatish talab qilinmoqda. Bunda simlarning qizishi uchun ketadigan energiya uzatiladigan energiyaning 3% idan ortmasligi kerak. Tokning 2000 V kuchlanish ostida uzatiladigan hol uchun simning massasini (kg) aniqlang. (tok uzatiladigan simning solishtirma qarshiligi 1,2* 10^-8 Ω*m, zichligi 8,8 g/sm³ )

Proyeksion fonar obyektivining fokus masofasi 25 cm. Agar ekran obyektivdan 200 cm masofa uzoqlikda bo’lsa, fonar linzasining qanday kattalashtirishini beradi?

Massasi m va radiusi R ga teng bo`lgan diskning bir qismi rasmdagidek kesib olindi va uning yon tomoniga biriktirildi. Ularning keying massa markazi O nuqtadan qanday masofada joylashadi?

Gazlarda elektr tokini qanday zarralar tashiydi?

Fokus masofasi 12 cm bo’lgan yig`uvchi linzaning optik o’qiga 53ᴼ burchak ostida tushayotgan parallel nurlar optik o’qdan qanday masofada yig`iladi (cm)?

A nuqtada turgan m=100 g massali jism tinch holatdan rasmda ko`rsatilgan trayektoriya bo`yicha harakat boshlaydi. Jism B nuqtadan gorizontga α=150 burchak ostida uziladi va D nuqtaga borib tushadi. Agar H=6 m , BD=4 m bo`lsa, jism B nuqtaga kelguncha ishqalanish kuchlari qancha ish bajaradi (J)?

Qoplamalari vertikal joylashgan kondensatorning yarimi dielektrik singdiruvchanligi 5 ga teng bo’lgan suyuqlikga botirilganda sig`imi necha marta oshadi?

Shisha tayoqchani shoyiga ishqalanganda shoyi qanday zaryadlanadi?

Choynak tubida diametri 0,146 mm bo‘lgan teshik bor. Suv teshikdan oqib ketmasligi uchun suvni choynakka qanday (cm) balandlikgacha quyish mumkin? Suvning sirt taranglik koeffitsienti 73 𝑚𝑁/𝑚, zichligi esa 1000 kg/m³.

Nuqtaviy predmet yig’uvchi linzaning o’qi atrofida undan d=1,5F masofa ortda turuvchi linzaning o’qiga perpendikulyar tekislikda aylana yoyi bo’yicha 3 cm/s tezlik bilan harakat qiladi. Predmetning tasviri qanday tezlik bilan harakatlanadi (cm/s)?

Ipga osilgan va massasi 3 kg bo`lgan sharcha ip osilgan nuqtagacha og`dirib qo`yib yuborildi, sharcha L nuqtadan o`tayotgan paytda ipning taranglik kuchini toping(N)?

Jismning tezligi va tezlanishi orasidagi burchak vaqt o‘tishi bilan ortib borayotgan bo’lsa, uning limit burchagini toping.

Antennadagi o’zgaruvchan tokning tenglamasi i= 0,3*sin31,4*10⁶t (A) ko’rinishga ega. Antenna nurlatayotgan elektromagnit to’lqinning uzunligini (m) toping.

Kristall qattiq jism eriyotganida uning harorati qanday o’zgaradi?

Ftorning oxirgi elektroning spin kvant soni qanday? Ftorning tartib raqami 9.

Shtern tajribasida atomlarning o’rtacha tezligi 300 m/s va asbobning aylanish chastotasi 20 ayl/s bo’lsa, metall polosaning siljishini toping (mm). Katta silindrning radiusi 10 sm, kichik silindrning radiusini e’tiborga olmang.

(Kasr sonni quyidagicha yozing: 8,5)

Jismning tezlanishi a=50+5t (cm/s²) qonun bo‘yicha o‘zgarayotgan bo‘lsa, 1 min dan keyin uning tezligini ( m/s) toping.

Uzunligi F bo’lgan jism fokus masofasi F bo’lgan yig‘uvchi linzadan 2F masofadan boshlab, 2F va 3F oralig‘ida, bosh optik o‘qga parallel va undan 1.2F uzoqlikda yotgan bo‘lsa, linzaning kattalashtirishini toping.

(Kasr sonni quyidagicha yozing: 8,5)

Bir-biriga nisbatan 6 m masofada 4 m uzunlikdagi vertikal o`rnatilgan ikki simyog`ochga yorug`lik kuchlari I<sub>1</sub>=I<sub>2</sub>= 200 cd bo`lgan lampalar osilgan. Simyog`ochlar o`rtasidagi yer yuzining yoritilganligini toping (lx). (Kasr sonni quyidagicha yozing: 8,5)

EYKi 20 V bo’lgan manbaga 8 Ω tashqi qarshilik ulanganda, zanjirdagi tok kuchi 2 A ga teng bo’ldi. Zanjirning FIKini toping.

Vodorod atomida elektron 3-sathdan 4-sathga o‘tgandagi va 4-sathdan 6-sathga o‘tgandagi orbita radiusi o‘zgarishlarini taqqoslang ∆r₃₄/∆r₄₆.

Javobni quyidagicha kriting: 5/8

Buyumning 5 marta kattalashgan tasvirini hosil qilish uchun optik kuchi qanday linza kerak va uni buyumdan qanday masofaga qo‘yish kerak? Bu-yumdan ekrangacha masofa 3m.

Tebranish manbaidan 10 m va 16 m masofalardagi ikki tebranishning fazalar farqini toping. Tebranish davri 0,04 s va tarqalish tezligi 200 m/s.

Quyidagi ifoda yordamida qaysi fizik kattalik aniqlanadi? (q – zaryad, ρ – zichlik, ε0 – elektr doimiysi, γ – gravitatsion doimiy).

Zanjirdagi tok kuchi 5 A bo’lganida akkumulyator tashqi zanjirga 9,5 W, tok kuchi 8 A bo’lganda esa 14,4 W quvvat beradi. Akkumulyatorning qisqa tutashuv tokini toping.

Uzunligi l =4 m bo'lgan avtomobil syomka qilinayotganda, plyonka obektivdan - 60 mm masofada joylashgan. Agar avtomobilning mavhum tasviri uzunligi L = 32 mm bo'lsa, u qanday masofadan(m) suratga olingan?

Massasi 16 kg bo’lgan reaktiv raketadan har 100 ms da 500 g gaz 80 m/s tezlik bilan chiqadi. Raketa shu holatda vertikal yuqoriga qanday tezlanish bilan harakatlana (m/s²) oladi? (gaz chiqishi hisobiga raketa massasining o’zgarishi hisobga olinmasin).

Rasmdagi 1 kg massali jism, bikrligi 200 N/m bo’lgan prujinaga A nuqtadan tushishi natijasida prujina necha cm ga deformatsiyalanadi?

Javobni cm kriting:50

Vodorod atomi 4-energetik sathdan 2-energetik sathga o’tganida λ₁, 3-energetik sathdan 1-energetik sathga o’tganida λ₂ to’lqin uzunlikdagi foton nurlatadi. Vodorod atomining stabil holati uchun bog’lanish energiyasi E ga teng bo’lsa, λ₁- λ₂ ayirmaning qiymatini toping. (h-Plank doimiysi; c-yorug’likning vakuumdagi tezligi).

Javobni quyidagicha kriting: 5hc/8E

Silindrik idishdan tiqinni oʻng tarafdan sugʻurishda eng kamida A1, chapdan esa A2 ish bajarildi.

Rasmda ko`zgular orasiga tushayotgan yorug`lik nuri tasvirlangan. Nur ko`zgular orasidan chiqib ketguncha ko`zgulardan necha marta qaytadi?

Vertikal o’q atrofida ω burchak tezlik bilan aylanma harakatlanayotgan sterjenga ip orqali bog’langan 2m va m massali yuklarning ipdagi taranglik kuchlari nisbatini toping. Ishqalanishni hisobga olmang. (T1/T2 )

Rasmda tasvirlangan tezlanish grafigidan foydalanib jismning 10 s dagi bosib o`tgan yo`lini aniqlang (m)?

O‘zgaruvchan tok kuchlanishi U=220sin100πt qonunga muvofiq o`zgarmoqda. 220 V ga mo‘ljallangan va 110 V kuchlanishda yonadigan cho‘g‘lanma lampa 12 min vaqtning qanchasida(min) yoniq bo’ladi

Harorat pasaysa absolut va nisbiy namlik qanday o`zgaradi?

Quyidagi massalari farq qiluvchi suyuqliklarning 3 ta holati uchun temperatura o’zgarishini taqqoslang.

Javoblarni quydagicha kiriting: T1>T2>T3

Bola uchburchak platformada yuqoriga ko`tarilmoqda. U arqonni bir uchini 4,5 m ga tortsa, o`zi qanday balandlikga ko`tariladi?Bolani og`irligi 480 N ga teng.

Tebranish chastotasi 2 marta orttirilsa, fotonning massasi qanday o’zgaradi?

Har birining potensiali 9 V ga teng bo’lgan simob 8 ta tomchilari qo’shilib, bitta tomchi hosil bo’ldi. Hosil bo’lgan katta tomchining potensiali necha Voltga teng?

Zarnjirning A va B nuqtalari orasidagi umumiy sigʻimni hisoblang . Har bir kondensator sigʻimi C ga teng. √3 ≈ 1,72

(Kasr sonni quyidagicha yozing: 8,5)

Vodorod atomida elektron 3-sathdan 4-sathga o‘tgandagi va 4-sathdan 6-sathga o‘tgandagi orbitadagi tezliklari o‘zgarishlarini taqqoslang. ∆υ34/∆υ46

Ideal gazning o‘zgarmas hajmdagi molyar issiqlik sig‘imi 3R ga teng bo‘lsa, ushbu gazning o‘zgarmas bosimdagi molyar issiqlik sig‘imi qanday bo‘ladi? R-universal gaz doimiysi.

Birinchi va ikkinchi tirsagining kesim yuzalari mos holda S va 2 S bo`lgan tutash idishga dastlab 3ρ zichlikga ega bo`lgan suyuqlik bor. Tutash idishning birinchi tirsagiga zichligi ρ va balandlgi h bo`lgan boshqa suyuqlik quyilsa, ikkinchi tirsakdagi suyuqlik qanchaga ko`tariladi?

Qizdirilgan suyuqlik zichligi qaysi ifoda yordamida hisoblab topiladi?

Soliha o‘lchamlari va moddasi bir xil bo‘lgan oq va qora sharlarni Toshkent teleminorasining bir xil balandligidan tushlikdan oldin tashlab ko‘rdi, natijani ko'rsating.

Quyidagi elektromagnit to’lqinlardan qaysi birining to’lqin uzunligi eng kichik?

Berilgan maʻlumotlardan foydalanib ekran markazidagi yoritilganlikni aniqlang (lx)? I=180 cd

Plastinkalari orasida havo bo`lgan yassi kondensatorning plastinkalari oralig`iga rasmda ko`rsatilgandek dielektriklar bilan to`ldirilsa, uning sig`imi necha marta ortadi? ε=1

Turli massali jismlar vaznsiz sterjenga biriktirib chiqildi. 2m massali jismdan qanday masofada tayanch qo'ysak sterjen muozanatda turadi. d=10 sm.

Quvvati 400 W bo'lgan elektr motor 50 s ishlaganda harorati 10 K ga ko’tarildi. Agar motorning issiqlik sig`imi 500 J/K bo’lsa, motorning FIK nimaga teng (%)?

deal gazning absolyut harorati V²T=const qonuniyatga ko’ra 4 marta orttirilsa, uning bosimi qanday o’zgaradi?

Bir xil moddadan yasalgan doira va kvadrat o’zaro birlashtirilgan. Sistema massa markazi O nuqtadan qanday uzoqlikda joylashgan?

O`tkazgichdan yasalgan halqadan tok o`tmoqda. Agar unga rasmda ko’rsatilgandek tok o’tayotgan o’tkazgich yaqinlashtirilsa birinchi halqa markazidagi magnit induksiyasi qanday o`zgaradi?

Intensivligi 0,3 W/sm² parallel yorugʻlik dastasi yassi koʻzguga 60ᴼ burchak ostida tushmoqda. Agar koʻzgu oʻziga tushgan nurlarni toʻliq qaytarsa, yorugʻlik dastasi koʻzgu sirtida hosil qiladigan bosimni aniqlang (µPa)?

Zanjirning umumiy qarshiligini toping? (Ω)

Tebranish konturi kondensator va induktiv g’altakdan iborat. Agar g’altak o’ramlari orasiga diamagnit o’zak kiritilsa, konturning xususiy tebranish chastotasi qanday o’zgaradi?

Uchlariga zaryadlar joylashtirilgan richag rasmda ko`rsatilgan holatda muozanatda turgan bo`lsa Q nimaga teng?

Voltmetrlar ideal deb hisoblab U1/U2=? toping?

Rasmda tasvirlangan chizmadagi R₂ qarshilikdan o’tuvchi tok kattaligini aniqlang (A). Tok manbaining EYuK i 120 V R₁=3 Ω; R₂=7 Ω;

Uzunligi 0.5F bo’lgan jism fokus masofasi F bo’lgan yig‘uvchi linzadan 2F masodan boshlab, 2F va F oralig‘ida, bosh optik o‘q ustida yotgan bo‘lsa, linzaning kattalashtirishini toping.

Prujina avval 3 sm, so`ng yana 3 sm ga cho`zildi. Birinchi va ikkinchi cho`zishdagi A₁ va A₂ ishlarni taqqoslang.

Tik yuqoriga otilgan jismning to‘liq mexanik energiyasi qachon eng kichik bo‘ladi? (Havoning qarshiligi hisobga olinsin).

EYKi 51 V, ichki qarshiligi 10 Om bo’lgan tok manbaiga ulangan voltmetr 50 V ni ko’rsatadi. Voltmetrning ichki qarshiligini (Om) aniqlang.

Odam yassi ko'zguga 3 m yaqinlashsa, tasviri o’ziga nisbatan qanday o’zgaradi?

Kub shaklidagi akvariumga 19,2 sm balandlikgacha suyuqlik quyilganda suyuqlikning idish tubiga bosim kuchi bir yon sirtiga bosim kuchidan 2,5 marta katta bo‘lsa, akvarium qirrasining uzunligini (sm) toping. Atmosfera bosimi hisobga olinmasin.

Suniy yo’ldoshning orbita radiusi 4 marta ortsa uning davri qanday o’zgaradi?

Agar 3R qarshilikdagi kuchlanish U₁ ga, 2R qarshilikdagi kuchlanish U₂ ga teng bo‘lsa, chizmadan foydalanib U₁/U₂ ni toping.

(Kasr sonni quyidagicha yozing: 8,5)

Agar SI da haroratning birligi 1°C emas, balki 2°C bo‘lganda Bolsman doimiysining qiymati nimaga teng bo‘lar edi?

Eritish pechkasiga 20°C haroratli 900 kg massali po’lat solindi. Agar pechning FIKi 11% bo’lsa, po’latni to’liq eritish uchun qancha dizel (kg) yoqish kerak? Dizelning solishtirma yonish issiqligi 26 MJ/kg, po’latning erish harorati 1400°C, solishtirma issiqlik sig’imi 460 J/(kg*K), solishtirma erish issiqligi 62 kJ/kg.

Jismning massasini 2 marta orttirib, tezligini 2 marta kamaytirsak, uning kinetik energiyasi qanday o’zgaradi?

Muzlatkichda 20°C haroratli 7,2 kg suv bor. Agar shu suv 2 soatda -10°C haroratli muzga aylangan bo’lsa, muzlatkichning sovutish quvvatini (W) toping.

Moddasining zichligi 3 g/sm3 bo‘lsa, sirtining yuzi 54 sm² bo‘lgan kubning massasi qanday bo‘ladi?

Berk idishda 27°C li 5 mol bir atomli ideal gaz bor. Idishdagi gazning bosimini 3 marta orttirish uchun unga qancha issiqlik miqdori (kJ) berish kerak?

Berilgan chizmaga qarang, erkin tushish tezlanishi g deb oling va tizimni harakatga keltiruvchi F ni toping.

Ideal gaz 𝑝²/𝑉 = 𝑐𝑜𝑛𝑠𝑡 qonuniyat bilan kengaymoqda. Gaz hajmi 4 marta ortsa, uning harorati qanday o’zgaradi?

Arqon bilan tutib turilgan havo shari qandaydir balandlikka ko’tarildi. Shar-Havo-Yer tizimining potensial energiyasi qanday o’zgaradi?

Harakat tenglamasi bo’lgan jismning 3 s dan keying tezligini (m/s) toping.  (𝜋 ni pi deb kiritasiz)

Tovush manbaidan bir minut oralig’ida chiqarilgan 2 kHz chastotali tovush to’lqinining enrgiyasi 120 mJ. Manbadan 2 minutda chiqarilgan 6 kHz chastotali tovush to’lqinlarining energiyasini(mJ) toping.

Vodorod bilan to‘ldirilgan havo sharining massasi 40 kg. Agar sharning hajmi 90 m³ bo‘lsa sharga ta’sir etayotgan natijaviy kuchni toping (N). ρН=1,29 kg/m³, g= 10 N/kg.

Chapdagi butun metall slindr qarshiligi R ga teng bo‘lsa, o‘ngdagi yarim slindrlarning umumiy qarshiligini toping.

5 Ω li qarshilikdan 4 A tok oqmoqda. Shu qarshilikdan 2 daqiqada ajralib chiqqan issiqlik miqdorini (J) toping.

Agar buyumdan linzagacha bo’lgan masofa d ga, kattalashtirish k ga teng va tasvir mavhum bo’lsa, linzaning fokus masofasini javoblardan toping.

Ideal issiqlik mashinasining ishchi jismi bo’lgan gaz 1 sikl davomida Q₁ issiqlik olib, A ish bajaradi va sovutkichga Q₂ issiqlik uzatadi. Bunda gazning ichki energiyasi qanday o’zgaradi?

Yassi kondensator qoplamalarining yuzasi n marta orttirilib, ularning orasida nisbiy dielektrik singdiruvchanligi k bo’lgan modda kiritilsa, kondensator sig’imi qanday o’zgaradi?

Jismning tezligi va tezlanishi orasidagi burchak vaqt o‘tishi bilan ortib borayotgan bo’lsa uning harakat turini tasniflang.

Kondensator qoplamalaridagi zaryad 4 marta orttirilsa, uning sig’imi qanday o’zgaradi

300 V kuchlanishli tarmoqqa 50 W va 100 W quvvatli lampochkalar parallel ulangan. Lampochkalar orqali o'tuvchi tok kuchini (A) aniqlang.

Buyum sochuvchi linzadan 2F masofaga joylashtirildi. Unin tasviri qanday bo’ladi?

Diametri 1 mm bo’lgan naychada 458,44 sm³ suv bor. Naychadagi suv jami nechta tomchi bo’ladi? Suvning sirt taranglik koeffitsiyenti 73 mN/m.