Bo'lim: Olimpiada o’quv yillar

1. Ushbu gapda nutqning qaysi kommunikativ sifatiga putur yetgan? Loqaydlik tufayli ko‘rsak ham, indamaymiz.

2. Qadimda bir podshoh katta hovuz qurdiribdi. Xalqni jamlab, e'lon beribdi: – Men bu hovuzni sut bilan to‘ldirilishini xohlayman. Hamma kechasi bir kosadan sut olib kelib hovuzga quysin. Ertalab hovuz bo‘yida yig‘ilamiz.

Berilgan gap haqidagi to‘g‘ri hukmni toping.

3. “Saddi Iskandariy” dostonida Iskandarning huzuriga qaysi yurt hukmdori elchi qiyofasida keladi?

4. “Go‘ro‘g‘li” dostoni haqidagi to‘g‘ri fikrni toping.

5. Ushbu gapda nuqtalar o‘rniga qaysi qo‘shimchani qo‘yib bo‘lmaydi? Mavlono Rumiy hazratlaridan so‘rashdi:

– Sin… ko‘ngil yana seva oladimi?
Mavlono javob berdi: –Ha, seva oladi.
–Unda ayting-chi, singan payola… suv ichasizmi?
Mavlono esa nimtabassum bilan:
–Siz piyola sindi deya, suv ich…ni tark qildingizmi? – dedi.

6. Sherzod o‘ychan, sersavlat, shijoatli hamda har bir gapini o‘ylab gapiradigan yigit edi. Ushbu gapdagi sifatlar haqida XATO ma’lumotni toping.

7. Katta qishloq ekan Parij, London, Rim, Dalamni sog‘inib ezildi ko‘nglim. Ushbu misralar muallifi kim?

8. Ushbu baytda qanday she’riy san’at qo‘llangan?

Orazin yopqoch ko‘zumdin sochilur har lahza yosh,
Bo‘ylakim, paydo bo‘lur yulduz nihon bo‘lg‘och quyosh.

9. Imloviy jihatdan to‘g‘ri yozilgan so‘zlar berilgan qatorni belgilang.

10. Gaplarni so‘z tanlashdagi xatolar bo‘yicha joylashtiring.

A)Bizning kutubxonamizning elektron tizimi dunyo kutubxonalari kompyuter tarmog‘iga ulangan kutubxonalardan biri hisoblanadi;
B)Men esa, ehtimol, obro‘talab odamlar ixtiyoriga tariximizning shonli sahifalari bitilgan asarlarni tuhfa etmoqchiman;
C)Nashriyotlarimizda bolalarga xos keladigan badiiy kitoblar ham nashr qilinyapti;
D)Avlodlarimizga bobolar ruhi etgan qimmatli kitoblar meros qolsin.

1)so‘zni noto‘g‘ri qo‘llash;
4)so‘zni tushirib qoldirish;
3)so‘zni o‘rinsiz takrorlash;
5)so‘zni ortiqcha qo‘llash.

11. Qaysi qatorda zidlov bog‘lovchilari yordamida bog‘langan qo‘shma gap berilgan?

12. O‘zaro ma’nodoshlik hosil qila oladigan so‘zlarni belgilang.

13. Gapdagi ko‘p nuqta o‘rniga mazmun va grammatik jihatdan mos keluvchi yordamchi so‘zni qo‘ying.

Ota-onangga cheksiz xizmatda bo‘l, … bu ish senga armon bo‘lmasin.

14. Sayyor ismli ko‘r arablar orasida eng mashhur ekan. Bir kuni ko‘chada unga tegishib:

–Hoy Sayyor, Xudodan tila, ko‘zing evaziga biror nima bersin, – debdi.
–So‘radim, berdi, – debdi ko‘r.
– Nima berdi?
–Senga o‘xshagan ahmoq va nodonlarning basharasini ko‘rmaslikni!

Ushbu gap... ?
1)undalmali gap;
2)kiritmali gap;
3)uyushiq bo‘lakli gap;
4)ajratilgan bo‘lakli gap.

15. Qaysi qatorda iboraning izohi to‘g‘ri ?

16. «Har o‘lkani urushib olmoq siyosat emas.Urush choralarning eng so‘nggisi. Bir o‘lkani olmoq uchun eng yaxshi chora – shul o‘lkaning o‘zida do‘stlar topmoq, shularni ishlatmakdir» Ushbu parcha qaysi asardan olingan?

17. Imloviy jihatdan to‘g‘ri yozilgan so‘zlar qatorini aniqlang.

18. Berilgan so‘zlarning qaysi biri “xushka” so‘zining ochiq ma’nosi?

19. Yaxshisi, chopqillab chiqqin-da, kesak otib, boyqushni uchirtirib yubor. Berilgan gapda nutqning qaysi kommunikativ sifati buzilganligini aniqlang.

20. Har ikkala gapda ham ishtirok etgan fe’l shakllarini aniqlang.
I)“So‘rasak ham, bermadi”, – dema. So‘rashni bilmading, hech bo‘lmasa yolg‘on gapirma.
II)Aqling tuyachiga o‘xshaydi, sen esa tuyasan. Aqling seni rom qiladi, xohlagan joyiga tortib ketadi.

1)buyruq maylidagi fe’l
2)ko‘makchi fe’l
3)bo‘lishsizlik shakli
4)sof fe’l
5)harakat nomi
6)o‘timli fe’l

21. Tovush o‘zgarishining uchala turi ham ishtirok etgan gapni toping.

22. Qaysi gapda uchun ko‘makchisi maqsad ma’nosini ifodalab kelgan?

23. Shabob o‘tti-yu quvvati qolmadi, Dedi: «Toat aylay», qila olmadi. Ushbu baytda ajratib ko‘rsatilgan so‘zning ma’nosini toping.

24. Ertalab bargsiz daraxtlarda va tomlarda qalingina qirov yaltiraydi. Kech…ib kirgan qish endi kun sayin sovug‘ini kuchaytira boshlagan edi. Ushbu gapda nuqtalar o‘rniga qo‘yilishi kerak bo‘lgan qo‘shimcha qaysi gapdagi so‘z tarkibida mavjud?

25. Quyidagi gapda tushirib qoldirilgan tinish belgilarining to‘g‘ri ketma-ketligini aniqlang.

Inson dengiz kabidir usti bilinadi ostida nimalar borligi qanday g‘alayonlar bo‘layotganini bilib bo‘lmaydi deydi Jaloliddin Rumiy

26. Ushbu ruboiy haqidagi to‘g‘ri ma’lumotni toping.

Asru ko‘p emish jur’at-u himmat sizga,
Ro‘zi qilg‘ay Xudoy nusrat sizga.
Mardonalig‘ingizni bori el bildi,
Rahmat sizga, hazor rahmat sizga.

27. Ushbu tuyuqdagi shakldosh so’zlarga berilgan XATO hukmni toping.

Qadimni firoq mehnati yo qildi.
Ko‘nglum g‘am-u anduh o‘tig‘a yoqildi.
Holimni sabog‘a aytib erdim, ey gul,
Bilmon, senga sharh qilmadi yo qildi.

28. Qaysi qatorda tire o‘zaro bir xil punktuatsion qoida asosida yozilgan?
1)Abdulla Qodiriy – o‘zbek romanchiligining asoschisi.
2)Bulbul chamanni sevar, Odam – Vatanni.
3)Bu o‘zbek yigiti – tanti, mehribon.
4)Kitob, daftar, qalam – hammasini so‘mkamga soldim.
5)Mening o‘z muhabbatim bor – toza va musaffo.
6)Quyosh chiqdi – kunlar hali ham isimadi.

29. “Garov” hikoyasi haqidagi to‘g‘ri fikrni toping.

30. Qaysi qatorda ergash gap nisbiy so‘zlar yordamida bog‘langan?

1. Ushbu gapda imloviy xato yozilgan so‘z qaysi gap bo‘lagi bo‘lib kelgan.

Barchamiz kulishni yaxshi ko‘ramiz! Hayotda buning uchun sabablar talaygina: latifalar o‘qish, komediya janridagi film tomosha qilish yoki do‘stlar bilan maza qilib hangomalashish mumkin. Kulgu immunitetni oshirib, asab tizimini bir maromga olib keladi, umrni uzaytirib, kayfiyat yaxshilanishiga sabab bo‘ladi

2. Ushbu she’rdagi NOTO‘G‘RI mulohazani toping Menga qulluq qilma, Yurt tuprog‘in o‘p, Unga qullar emas, fidolar kerak. Uning sen-u mendek shoirlari ko‘p, Buyuk elga endi daholar kerak. Qaddingni baland tut, Bo‘lma serta’zim, Cho‘qqi bo‘lolmasang, mahkam qoya bo‘l. Pillapoya bo‘ldim senga, azizim, Sen ham gal kelganda pillapoya bo‘l...

3. Gapdagi ko‘p nuqta o‘rniga mazmun va grammatik jihatdan mos keluvchi yordamchi so‘zni qo‘ying.

Alisher Navoiy asarlari o‘zining badiiyligi, mazmundorligi va go‘zalligi bilan Nizomiy Ganjaviy, Sa’diy, Hofiz Sheroziy, Abdurahmon Jomiy asarlaridan ustun turar edi. Shuning uchun uning ustozi Abdurahmon Jomiy Alisher Navoiy ijodi xususida shunday deb yozgan: «Shukrlar bo‘lsinki, u she’rlarini turkiy, … o‘zbek tilida ijod qilgan. Agar u forsiy tilda ijod qilganda, bizning asarlarimizni hech kim o‘qimas edi».

4. Ushbu baytda ostiga chizilgan so‘zlar orqali qanday she’riy san’at qo‘llangan?

Mushkin qoshining hay’ati ul chashmi jallod ustina,
Qatlim uchun nas keltirur “nun” eltibon “sod” ustina.

5. ”Alpomish” dostonida “O‘zbak sen bunday bo‘yni yo‘g‘onlik qilma, g‘aribi go‘riston bo‘lib o‘lma, hali ham qo‘ygin…” deb Apomishga kim aytadi?

6. Berilgan qaysi gapda qo‘shimcha qo‘llash bilan bog‘liq uslubiy xatolik yuz bergan?

7. El qochsa birovdin, el yomoni bil oni,
Ahvolida idbor nishoni bil oni,
Fe’l ichra ulus baloyi joni bil oni
Olam elining yamon yamoni bil oni

Ushbu ruboiy haqidagi XATO ma’lumotni toping.

8. Gap haqida berilgan XATO hukmni toping. Qahraton qish kularidan biri edi. Birdan qor yog‘a boshladi. Ob-havoning sovug‘idan, izg‘irinligidan qaltiray boshladim. Shu payt uning – do‘stim Sanjarning ovozi eshitildi.

9. Qaysi gapda o‘tgan zamon qo‘shimchasi uslubiy ma’no ifodalamagan?

10. “Padarkush” dramasidagi domla obraziga to‘g‘ri ta’rif berilgan javobni aniqlang.

11. Ul sanamkim suva yaqosinda paritek o‘lturur, G‘oyati nozukligidin suv bila yutsa bo‘lur. Ushbu parcha muallifini toping.

12. Qaysi gapda nuqtalar o‘rniga tushum kelishigini ham, chiqish kelishigini ham qo‘llash mumkin?

13. Ariza, rezyume, tilxat, dalolatnoma kabilar, shuningdek, qonun, qaror, nizom, xalqaro hujjatlar qaysi uslubda yoziladi?

14. Qaysi qatorda vergul o‘zaro bir xil punktuatsion qoida asosida yozilgan?

1)Ehtimol, sizda ham shunday hollar bo‘lgandir: tun yarmidan og‘ganda birdan uyg‘onib ketasiz.
2)Yigitlar daraxtlarning ostini yumshatdilar, qizlar maktab hovlisini supurdilar.
3)Haqiqiy olimning so‘zi, o‘yi, fikri va ishi bir xil bo‘ladi.
4)Nimalar haqida surasan xayol, ey majnuntol?
5)Soy bo‘yidagi choyxonada, gavjum joyda, Azimjon uchradi.
6)Men uzoq yillardan buyon shu shaharda yashab, o‘qib, ishlab kelyapman.