On tili va adabiyot attestatsiya №6

Boshni fido ayla ato qoshig`a
Jismni qil sadqa ano boshig`a.

Ushbu misralar Navoiyning qaysi dostonidan olingan?

Jabr-u jafolardan o’tgan, endigina sening qo’lingdan tutgan, seni yo’qotib qo’ymaslik maqsadida bor vujudi bilan sen uchun yashayotganlarning orzusisan, mustaqillik! Ushbu gapda qo’llangan yasama so’zlar soni nechta?

Qaysi so‘zlar qatorida boshqalari bilan o‘zaro ma’nodoshlik hosil qila olmaydigan so‘z ishtirok etgan?

Azm, aysh, arz, aft, aql, badnafs, bahs, boks, bazm,bayt, brak, vazn, vahm, vaqf, gips, globus, dafn, dahr, jazm, jalb, janr, jahl, jahd. Ushbu so`zlarning nechtasida jarangli jarangsizligiga ko`ra ham, til qismlarining harakatiga ko`ra ham birlashtiruvchi belgiga ega undoshlar qator holda kelgan?

1. Bir kun mag‘rur tilshunos sohilda turgan qayiqqa minib narigi qirg`oqqa o‘tmoqchi bo‘ldi. Sohilda yo‘lovchi kutib turgan qayiqchilardan biriga yuzlandi. Qayiq yaqinlashdi. Olim qayiqqa o‘tirdi. Dengizni tomosha qilib ketayotgan olim qayiqchidan so‘radi:
− Sen hech nahv o‘qiganmisan?
− Yo‘q men johil bir qayiqchiman.
Olim:
− E voh, juda xafa bo‘ldim. Demak, yarim umring bexuda
o‘tibdi, − deya achinib qayiqchiga qaradi.

2. Shu vaqt dovul turdi. Keyin dengizning o‘rtasida chayqala  boshladi, qayiqchi butun kuchi bilan xavfdan qutulish uchun harakat qildi. Bo‘ron borgan sayin kuchayar, qayiq esa cho‘kish arafasiga edi. Shu vaqt qo‘rquvdan dir-dir titrayotgan olimdan qayiqchi so‘radi:
− Ey, har narsani bilgan olim do‘stim. Suzishni bilasanmi?
Yo‘q javobini olgan qayiqchi:
− Voh, voh, sen umringni behuda sarflabsan.

3. Hozir butun umring ketdi. Chunki birozdan keyin qayig‘im  cho‘kadi. Yaxshi bilginki: bu yerda hozir nahv (grammatika) emas, mahv ilmi lozim. Agar mahv ilmini bilsang, qo‘rqmasdan dengizga sakra, − dedi. (Jaloliddin Rumiy, “Masnaviy”)

Jaloliddin Rumiyning “Masnaviy”si ma’lumotlari asosida tayyorlangan ushbu matnni o‘qing va matnning uchinchi bandida nechta ravish ishtirok etgan?

Tog’ning ko’rki tosh bilan, odamning ko’rki bosh bilan. Ushbu maqolda qaysi so’z turkumiga oid so’zlar ishtirok etgan?

Yashash uchun foydali mehnat qilishni anglash insoniylikning birinchi shartidir. Ushbu gapda qatnashgan yasama so’zlar hyaqidagi to’g’ri ma’lumotni toping.

Qaysi gapdagi ajratib ko’rsatilgan so’zda metonimiya usulida ma’no ko’chishi yuz bergan?

1.  Anavi qora ko’ylak Mamatqulning o’g’li-ku! Aytsang, olib ketadi.
2. Bu ishimizni ko’rgan ko’zlar xursand bo’ladi, rahmatlar aytadi.
3. Akasining hovlisiga kirishi bilan oshrayhonning yoqimli hidi dimog’ini qitiqladi.
4. Do’stim, dasturxonga qarang, tortinmang, noz-ne’matlardan oling.

Tuproq to’shagida yotgan ko’p ko’rdim, Qaro yer bag’riga botgan ko’p ko’rdim. Ushbu gapdagi qo’shimchalar haqida berilgan to’g’ri ma’lumotni aniqlang.

Raviy undosh tovush bilan ifodalangan mutlaq qofiyali baytni toping.

O`g`lining dardiga sarg`aygan onaning oh-vohlariga chidab bo`lmasdi. Ushbu gapda qaysi turkumga oid so`zlar ishtirok etgan?

Og’ilxonada o’nga yaqin tuyoqlarimiz bor. Ostiga chizilgan so’zda ma’no ko’chishning qaysi turi qo’llangan?

Ukamni men o`zim barvaqt uyg`otdim. Gapda qaysi turkum so`zlari qatnashgan?

Berilgan qo`shimchalardan nechtasi faqat lug`aviy shakl yasovchi qo`shimcha hisoblanadi? -la, - (i)b – ta, - tacha, - roq, - mtir, - gach, - niki, - cha, - xon

Qaysi qatorda kompozitsion usuldagi ot+ot shaklida yasalgan so’z berilgan?

Ishda to`g`rilik birovning nafsiga, moliga xiyonat qilmaslik, so`zda to`g`rilik har vaqt rost so`zlamaklikdur. (A.Avloniy) Ushbu gapda qatnashgan yasama so`zlar soni nechta?

Oybekning “Bolaning ko’ngli podsho” parchasida supuruqsiz, qarovsiz qolgan keng hovli kimniki edi?

Cheksiz dasht, yassi tepaliklar…Me`morning mag`rib tomonda, tepaliklar ustida yarqirab turgan yarim oy o`rog`iga ko`zi tushdi. Ushbu gapda ochiq bo`g`in qatnashgan so`zlar miqdori nechta?

Omon Matjon kimning g`azaliga muxammas bog`lagan?

Zulfiyaning qaysi she`rida H.Olimjonning mashhur she`rida bir misra keltirilgan?

Gulxaniyning “Zarbulmasal” asaridagi qaysi masalda “yaxshilik qil suvg’a sol baliq bilur, baliq bilmasa xoliq bilur” deyilgan?

Qaysi asar ko’pgina jahon tillariga jami 24 tilga tarjima qilingan va bu asar Janni Rodarining tahsiniga sazovor bo’lgan?

Quyidagi qaysi gaplarda kelishik qo‘shimchasining adabiy til me’yorlariga amal qilinmasdan xato qo‘llanishi kuzatiladi? 1) Biz sizni gazeta sharhi bilan tanishtiramiz; 2) Ularga fikrining ravon so‘zlamoqni o‘rgatish kerak; 3) Qadim zamonga Chin mamlakatida bir ulug‘ podshoh bo‘lgan ekan; 4) O ‘quvchilarga ot va sifatni farqlash vazifasi topshirildi.

Bolam kepti necha tog`lardan osha,
Ikki zulfi gardaniga yarasha,
Po`sht-a, po`sht, tomoshabin jonlarim,
O`lganning nesin qilasizlar tomosha.

Ushbu to`rtlik qaysi xalq doston qahramoni tomonidan aytilgan?

Barcha gap bo`laklari bir xil so`z turkumi bilan ifodalangan gaplarni toping? 1) Savol – kumush, javob – oltin; 2) Kitob – aql qayrog`i; 3) Hamma nopok, hamma egri, yolg`iz siz to`g`ri. 4) Rostlik –do`stlik, yolg`onchilik – ko`rgulik; 5) Yolg`on yondirar, haqiqat qondirar.

“Farhod va Shirin “ dostonida Farhod kimlardan ishq sirlarini o’rganadi? 1) Boniy; 2) Moniy; 3)Qoran; 4) Suhaylo; 5) Suqrot.

Mu...llif, ta...mil, ge...log, do...ra, sh...ira, j...iz, m...osh, m...ammo, m...orif, tabi...y, manf...at, ziro...t, insho...t. Qator unli qatnashgan so`zlarning nechtasida nuqtalar o`rniga keng unli qo`yiladi?

O`g`il bu xil suhbatni xushlamasligini bildirib, nigohini pastga olarkan, javobini juda qisqa qildi va bir muddatdan so`ng boshini ko`tarib, otasining holatidan dong qotdi. Cholning jag`i osilgan ko`zlari baqraygan, musichani haydamoqqa ko`tarilgan o`ng qo`li havoda muallaq qolgan. Bamisoli haykal, hatto kiprik qoqmasdi Parchadagi fonetik hodisalar miqdori?

Berilgan hikmatli so`zlardan qaysi biri fikrlar zanjiridan uzilib qolgan?

Qo`shma gap berilmagan javobni toping?

Bu kun vaslingni tark ayla, tilar jannat zohidlar, Berurlar nasyag`a naqdni, u ne nodon xaloyiqtur? (Atoyi ) Ushbu baytda qanday she`riy san`at qo`llangan?

Berilgan gaplarning qaysi birida imloviy xatolik uchramaydi?

Qaysi gapda tinish belgisi noto`g`ri qo`yilgan?

O`qib-o`rganmasdan ham foyda-zararning farqiga yeta olaman, degan odamni tentak deb bilmoq kerak. Gapda qaysi kelishik turi yoq?

“Dunyoning ishlari“ qissasida doimo yaltiroq tugmachali jigarrang kitel kiyib yuradi, gapirganda duduqlanib qoladi, chap qo'li tayoqday osilib turadi. Ushbu ta'rif qaysi qahramonga berilgan?

Hikmatni anglamoqning o‘zi bir hikmatdir. Ushbu gapdagi ismning munosabat shaklini hosil qiluvchi qo‘shimchalar soni nechta?

Navoiyning ”Majolis un-nafois” asarida kim haqida shunday deyilgan: “Xuroson mulkining rangin fozili erdi, ko`p ulum va fununda mohir erdi Sanoe va aruz fanida barcha el ani musallam tutar erdi…?

Qaysi gapdagi yordamchi so`z turkumi so`zlarining tarkibi faqat til undoshlaridan iborat?

Berilgan zid ma’noli so’zlardan qaysilari fe’l so’z turkumiga oid hisoblanadi? 1) mehnatsevar-dangasa 2) kelmoq-ketmoq 3) yolg’onchi-rostgo’y 4) ost-ust 5) toza-iflos 6) qisqa-uzun 7) urush-tinchlik 8) kulmoq-yig’lamoq.

Berilgan gaplarning qaysilarida faqat qo`shimcha tarkibida fonetik hodisa yuzaga kelgan 1) Cholning chapdast, chaqon o`g`li bor, mening ham shunday farzandim bo`lsa edi; 2) Mening ikki bolam bor, ikkisi ham mehribon; 3) Meniki va seniki shu aziz tuproq, ko`z qorachig`iday asraylik, o`rtoq! 4) Otang seni ko`rmadi, chog`i. 5) Har bir kishi kasb-korni mukammal bilmog`i, yaxshi tarbiya olmog`i va yaxshi xulq-odob, fazilatlarga ega bo`lmog`i kerak