11-sinf Fizika olimpiada №4

1. Tomoni 10 cm bo’lgan kvadrat ramka induksiyasi 0,2 T bo’lgan bir jisnli magnit maydonida joylashgan bo’lib, bunda ramkaning normali induksiya vektorlari bilan 60° burchak hosil qiladi. Ramkada hosil bo’ladigan magnit oqimi necha mVb ekanligini toping.

2. Bir xil temperaturada turgan geliy (v₁), neon  (v₂ ) va argon (v₃) gazlari atomlarining issiqlik harakati o‘rtacha kvadratik tezliklarini  taqqoslang. Ularning nisbiy atom massalari quyidagicha: geliyniki - 4 m.a.b., neonniki -  20 m.a.b. va argonniki - 40 m.a.b.

3. Radiusi R bo’lgan halqa ?₁ = ? zaryad bilan zaryadlangan, halqa markazida joylashgan ?₂ = −? zaryadning potensial energiyasini aniqalng.

4. Cheksiz hajmiy kubsimon setkaning qo’shni A va B tugunlari orasidagi qarshilikni (Om) aniqlang. Kublarning har bir tomoni bir hil R = 12 Om qarshilikka ega.

5. Jism aylana bo’ylab tekis sekinlanuvchan harakatlanmoqda. Biror vaqt momentida burchak tezligining qiymati ?₀. Shu momentdan burchak tezligi uch marta kamayguncha jism aylana bo’ylab to’liq ? marta aylandi. Jism to’xtash momentigacha yana necha marta aylanadi?

6. Sigimlari 3 va 1 µF bo’lgan kondensato’rlar  ketma–ket holda EYK si 200 V bo’lgan to’k manbaiga ulangan. Kichik sigimli kondensato’r ishdan chiqib to’k o’tkaza boshlasa zanjirda qancha issiqlik (mJ da) ajralib chiqadi?

7. 1,3 m/s² tezlanish bilan tushayotgan lift shiftiga maxkamlangan prujinaga yuk osilgan. Prujinaning bikirligi 595 N/m. Agar harakat davomida prujina 1 sm ga cho’zilgan bo’lsa, yukning massasini (g da) toping. g =9.8m/s² .

8. Harorati 20°C bo'lgan 1kg massali suvga nam  qor (tarkibida 0°C haroratdagi suvi bor) bo'lagi tashlandi. Qor bo'lagining massasi 250g. Issiqlik muvozanati holatida suvning harorati 5°C ga teng bo'lsa, qor bo'lagidagi suvning miqdorini toping(g). Muzning solishtirma erish issiqligi 330kJ/kg , suvning solishtirma issiqlik sig'imi
4200 J/(K·kg) .

9. Massasi 120 kg bo’lgan arava ustida massasi 80 kg bo’lgan odam bilan birga 0,3 m/s tezlik bilan harakatlanmoqda. Odam arava ustida, aravaning harakati yo’nalishida o’zgarmas tezlik bilan yurishni boshladi. Odam aravaga nisbatdan qanday tezlik (sm/s) bilan harakatlanganda arava to’xtaydi?

10. Harorati 27°C bo'lgan 2mol ideal gaz  molekulalarning ilgarilanma harakatidagi to'liq kinetik energiyasini (J) aniqlang. Universal gaz doimiysi 8,31 J/(mol·K) .

11. Massasi 3 kg bo’lgan jism  deformatsiyalanmagan prujina yordamida vertikal devorga mahkamlangan. Prujinaning bikirligi 54N/m ga teng va prujinaning o’qi gorizontal yo’nalgan. Sirt va jism orasidagi ishqalanish
koeffitsienti 0,3 ga teng. Jismga qanday minimal tezlik berilganda u o’zining dastlabki holatiga qaytib keladi? g=10m/s²

12. Zaryadi 10nC bo'lgan nuqtaviy zaryadni cheksizlikdan to radiusi 4sm bo'lgan tekis zaryadlangan shar sirtidan 20 sm uzoqlikdagi nuqtagacha olib kelish uchun 0,5 µJ ish bajarish kerak. Shar sirtidagi potensialni toping.

13. Daryoning oqim tezligi 5 m/s, eni 32 m. Suvga  nisbatan 4 m/s tezlik bilan suza oladigan qayiqni qayiqchi shunday boshqarmoqdaki bunda qayiq narigi qirgoqga o’tganda daryo bo’ylab eng kichik masofaga ko’chadi. Bu ko’chishni toping.

14. 64 km/soat tezlik bilan ketayotgan poyezdning  1/5 qismi ajralib ketdi. Qandaydir vaqtdan keyin poyezdning ajralib ketgan qismining tezligi ikki marta kamaydi. Ajralishdan so’ng poyezdning tortish kuchi o’zgarmadi deb  hisoblab, o’sha vaqt momentida poyezdning asosiy qismining tezligini aniqlang (km/soat). Ishqalanish kuchini ogirlikga proportsional deb hisoblang.

15. Ikkita nuqtaviy zaryad vakuumda 10sm  masofada turganda, suyuq dielektrik ichida 5sm masofada turgandagidek kuch bilan tasirlashmoqda. Dielektrikning dielektrik singdiruvchanligini aniqlang.

16. Vertikal silindirni og'ir ishqalanishsiz  harakatlana oladigan porshen ikki qismga bo'lib turadi. Porshen ostidagi gazning massasi porshen ustidagi gazning massasiga qaraganda 3 marta katta. Harorat 300K bo'lganda porshen  silindirni teng ikki bo'lakga bo'ladi. Harorat 800K bo'lganda porshen ostidagi gazning hajmi porshen ustidagi gazning hajmidan necha marta katta bo'ladi?

17. Jism to’gri chiziqli o’zgarmas tezlanishli harakatining 5-sekundida 5 m yo’l bosib o’tib to’xtadi. Jism shu harakatining ikkinchi sekundida qancha yo’l bosib o’tadi?

18. Qiyalik burchagi 30° ga teng bo’lgan qiya tekislikda 5 kg massali kub shaklidagi taxtacha yotibdi. Qiya tekislik, 2m/s² tezlanish bilan ko’tarilayotgan liftda o’rnatilgan. Taxtachaning qiya tekislikga ko’rsatyotgan normal bosim kuchini aniqlang. g =10m/s². √3=1,7.

19. Yo’lovchidan vago'n eshigigacha 25 m qolganda, poyezd joyidan 0,5 m/s2 tezlanish bilan harakatlanishni boshladi. Buni ko’rgan yo’lovchi o’zgarmas tezlik bilan yugurishni boshladi. Qanday eng kichik tezlik bilan  yugurganda yo’lovchi vago'n eshigini quvib yetadi ?

20. Radiusi 6sm ga teng bo'lgan ingichka halqa  bo'ylab 40nC zaryad tekis taqsimlangan. Halqa markaziga massasi 9mg, zaryadi 12nC bo'lgan zarracha joylashtirildi va qo'yib yuborildi. Halqadan katta masofada zarrachaning tezligini toping. k=9·109 m/F .

21. Shamolning tezligi 10 m/s bo’lgan paytda yomg’ir tomchilari vertikalga 30°burchak tashkil qilib tushadi. Shamolning tezligi (m/s) qanday bo’lganda yomg’ir tomchilari vertikalga 60° burchak ostida tushadi?

22. Modda miqdori 1mol bo'lgan gazni izobarik  jarayonda qizdirilganda uning ichki energiyasi 747 J ga oshgani va o'zgarmas bosimda gaz solishtirma issiqlik sig'imi universal gaz doimiysiga qaraganda 20,75 J/(mol·K) ga ko'pligi malum bo'lsa, bu jarayonda gaz harorati nech gradusga ko'tarilganini toping.

23. Yo’lovchidan vago'n eshigigacha 25 m qolganda, poyezd joyidan 0,5 m/s2 tezlanish bilan harakatlanishni boshladi. Buni ko’rgan yo’lovchi o’zgarmas tezlik bilan yugurishni boshladi. Qanday eng kichik tezlik bilan  yugurganda yo’lovchi vago'n eshigini quvib yetadi ?

24. Sindirish korsatkichi 1,5 bolgan shishaning ichida radiusi 9 sm bolgan sferik kovak bor. Kovak sindirish korsatkichi 4/3 bolgan suv bilan toldirilgan. Kovakga parallel yoruglik nurlari tushmoqda. Kovak ichiga otuvchi yoruglik dastasining radiusini (sm da) aniqlang.

25. Gorizontga nisbatan qiyaligi 300 burchak tashkil  qilgan tog’ qiyaligiga nisbatan perpendikulyar holatda 6m/s tezlik bilan koptok otildi. Koptok qiyalik bo’ylab otilish nuqtasidan qanday masofaga (sm da) borib tushadi?

26. Bir mol gaz izoxorik ravishda shunday  sovutildiki bunda uning bosimi 5 marta kamaydi. Shundan so'ng izobarik ravishda dastlabki 400K haroratgacha qizdirildi. Gaz qanday ish bajargan? Universal gaz doimiysi 8,3 J/(mol·K).

27. Ikkita idish krani bor ingichka trubkacha  yordamida ulangan. Birinchi hajmi 3 l bo'lgan idish bosimi 10kPa  bo'lgan gaz bilan to'ldirilgan, ikkinchi hajmi 6 l bo'lgan idishdagi bosim hisobga olmasa bo'ladigan darajada kichik. Birinchi idishdagi  gazning harorati 27°C. Agar kranni ochib gazning harorati 177°C gacha ko'tarilsa,  idishlarda qanday bosim (kPa da) qaror topadi?

28. Yassi kondensator qoplamalari orasidagi elektr maydon kuchlanganligi 30kV/m. Kondensator qoplamalari orasidagi kuchlanish 300V. Kondensator qoplamalari orasidagi masofa (mm da) qanday?

29. Sig'imi 1nF bo'lgan zaryadlanmagan yassi  kondensatorning qoplamalaridan biri yerga, ikkinchisi esa ingichka uzun o'tkazgich yordamida radiusi 20sm, zaryadi 92µC bo'lgan sharchaga ulandi. Sharda qanday zaryad (µC da) qoldi? k=9·109 m/F

30. Nuqtaviy yoruglik manbai fo’kus masofasi 6 sm  bo’lgan yiguvchi linzaning bosh o’ptic o’qida linzadan 8 sm masofada joylashgan. Linzani uning bosh o’ptic o’qiga perpendikyular yo’nalishda 3 mm/s tezlik bilan siljita boshlashdi. Manbaning tasviri qanday tezlik bilan harakatlana boshlaydi.

31. Ipak ipga osilgan kichkina sharcha 49 nC zaryadga ega. Sharcha kuchlanganligi 100 kN/m bo'lgan gorizontal elektr maydonda tangensi 0,125 ga teng bo'lgan burchakka og'gan. Sharcha massasini (g) toping? g=9.8m/s².

32. Kubning har bir qirrasi 6 Om qarshilikka ega. Kub katta dioganali bo'ylab qarama-qarshi uchlari orasidagi umumiy qarshilikni hisoblang.