11-sinf Fizika olimpiada №3

1. Ko’p atomli ideal gaz izobarik ravishda kengayib 500 J ish bajardi. Bu jarayonda gazning ichki energiyasi necha J ga oshganini toping.

2. Bir xil temperaturada turgan geliy (v₁), neon  (v₂ ) va argon (v₃) gazlari atomlarining issiqlik harakati o‘rtacha kvadratik tezliklarini  taqqoslang. Ularning nisbiy atom massalari quyidagicha: geliyniki - 4 m.a.b., neonniki -  20 m.a.b. va argonniki - 40 m.a.b.

3. Koptok rasmda ko’rsatilganidek orasidagi masofa ?₀ = 2 ? ga teng bo’lgan ikki bino orasida gorizontga burchak ostida ?₀ = 20 ?/? tezlik bilan uloqtiriladi. Koptokning devorlar bilan to’qnashuvlar sonining maksimal qiymati nechta? Koptokning devorlar bilan barcha to’qnashuvlarni absolyut elastik deb oling.

4. Suv solingan kalorimetrga 165 g massali va −10℃ haroratli muz bo’lagi kiritildi. Suvning boshlang’ich harorati 0℃ ga teng. Idishda termodinamik muvozanat qaror topganidan so’ng idishdagi muz olib tashlandi. Olib tashlangan muzning massasi necha gramm? Muzning solishtirma erish issiqligi 330kJ/kg, muzning solishtirma issqilik sig’imi 2100 J/kg ∗ K

5. Ideal gaz grafikda ko’rsatilgan jarayon bo’yicha A holatdan B holatga o’tmoqda. Bu jarayonda gazning ichki energiyasi o’zgarishi ∆? ning, ideal gaz bajargan ishi ? ga nisbatini toping. ? – gazning erkinlik darajasi

6. Ikki konsentrik sfera o’tkazgichdan yasalgan bo’lib, R va 5R radiusga ega. Ichki sfera zaryadlangan, tashqi sfera zaryadlanmagan. Ingichka o’tkazgich orqali sferalar tutashtirilsa ichki sferaning potensiali necha marta kamayadi?

7. Yer atrofida uchib yurgan kosmik kemaning to’liq mexanik energiyasi -60MJ ga teng bo’lsa, shu kemaning potesial energiyasi necha MJ ga teng?

8. Jism aylana bo’ylab tekis sekinlanuvchan harakatlanmoqda. Biror vaqt momentida burchak tezligining qiymati ?₀. Shu momentdan burchak tezligi uch marta kamayguncha jism aylana bo’ylab to’liq ? marta aylandi. Jism to’xtash momentigacha yana necha marta aylanadi?

9. Ichida kub shaklidagi kovagi mavjud bo’lgan va tomoni 10 sm li kub shaklidagi jism tayyorlandi. Agar kubning barcha devorlari 1 sm qalinlikda bo’lsa, kubning massasini (kg) aniqlang. Kub yasalgan metallning zichligi 4000 kg/m³.

10. Uzunligi ? bo`lgan arava silliq relslar ustida turibdi. Aravaning ikki uchida massalari ?<sub>1</sub> va ?<sub>2</sub> bo`lgan bolalar turibdi. Agar ular o`zaro joy almashib olishsa, arava yerga nisbatan qanday masofaga siljiydi? Aravaning massasi ?₀.

11. Chizmada ko’rsatilgan sistemada M=8 kg bo’lsa, m ning qanday minimal qiymatida (kg) sistema muvozanatda qoladi?

12. Porshen ostida joylashgan ideal gaz juda tez siqildi. Bu qaysi jarayonga mos keladi?

13. Gorizontal silliq sirtda joylashgan ?₁ va ?₂ massali brusoklar deformatsiyalanmagan prujina yordamida o’zaro bog’langan. Ikkinchi brusokka rasmda ko’rsatilganidek gorizontal tezlik ?₀ berildi. Brusoklarning harakati davomida prujinaning potensial energiyasi maksimal qiymatga yetgan vaqt momentda brusoklarning tezliklari ?₁  va ?₂ bo’lsa, ?₁ ni toping.

14. Kranga osilgan yukni ishchi arqon yordamida F kuch bilan tortib turibdi. Yukning massasi m = 100 kg bo’lsa, F (N) ni toping. α = 30° ; g= 10 m/s²

15. Kamondan o’q gorizontal yo’nalishda otildi. O’q yerga 60° burchak ostida sanchilib qoldi. O’qning otilish balandligi h, uchish uzoqligi L bo’lsa, arccos(h/L) ni (° da) toping.

16. Radiusi R bo’lgan halqa ?₁ = ? zaryad bilan zaryadlangan, halqa markazida joylashgan ?₂ = −? zaryadning potensial energiyasini aniqalng.

17. Cheksiz hajmiy kubsimon setkaning qo’shni A va B tugunlari orasidagi qarshilikni (Om) aniqlang. Kublarning har bir tomoni bir hil R = 12 Om qarshilikka ega.

18. Chizmada ko’rsatilgan sistemaning aylana markazida hosil qilgan natijaviy magnit maydon induksiya vektorini toping. ?₀?/2?= ? deb oling.

19. 1 dengiz milyasi taqriban necha km ga mos kelishini ko’rsating. Ma’lumot uchun, 1 dengiz milyasi yer ekvatori aylanasining 1'(bir minut) burchagiga mos keladi.

20. m massali kichik sharcha bir uchi mahkamlangan ipning ikkinchi uchiga bog’langan. Ipni gorizontal holatga olib kelinib boshlang’ich tezliksiz qo’yib yuborildi. Sharchaning tezlanishi gorizontal yo’nalgan vaqt momentida ipning taranglik kuchi (N) nimaga teng? m = √3 kg, g = 10 m/s².

21. Jism tinch holatdan harakatni boshlab dastlabki 3 s da 10 m masofani bosib o’tsa, ? = 18 ÷ 21 s vaqt oralig’ida necha metr masofani bosib o’tadi.

22. Tinch turgan diskning cheti bo’ylab doimiy tezlikda harakatlanayotgan chumolining tezlanishi ?₁ = 9 ?/?². Disk o’zgarmas tezlikda aylansa uning chetki nuqtasining tezlanishi ?₂ = 4 ?/?² ga teng bo’ladi. Chumoli aylanayotgan disk bo’ylab bir hil yo’nalishda harakatini davom ettirsa uning tezlanishi necha ?/?² ga teng bo’ladi.

23. Shlang bo’ylab oqayotgan suvning tezligi 3 marta orttirilsa, uning quvvati qanday o’zgaradi?

24. Vodorod atomining 3 – energetik sathida joylashgan elektronning impulsi x ∗ 10⁻²⁵ kg ∗ m/s ga teng. Elektronning massasi 9,1 ∗ 10⁻³¹ kg. x  ni toping.

25. Gorizontal sirtda sirpanmasdan dumalayotgan diskning ilgarilanma harakat tezligi ?₀ = 8 ? ga, massasi esa 2 kg teng bo’lsa, diskning kinetik energiyasini (J) toping.