10-sinf Kimyo olimpiada №1

1. Yadro reaktorlarida uran-235 yoqilg‘isi neytronlar ta’sirida parchalanadi: ²³⁵U + n = ¹⁴¹Ba + X + 3n. Ushbu yadro parchalanishida hosil bo‘ladigan X izotop tarkibidagi neytronlar sonini aniqlang.

2. Mis sulfatning 90°C dagi to`yingan 200 g eritmasi 30°C gacha sovutilganda cho`kmaga tushadigan CuSO₄∙5H₂O ning massasini hisoblang. S (90°C) = 40, S (30°C) = 20. (S – 100 g suvda necha g tuz erishi mumkinligini ko‘rsatadi)

3. Gaz fazasida kechadigan X₂ + 2Y₂ → 2XY₂ reaksiyaning tezligi reaksion idishdagi bosim 6 marta oshirilganda qanday o`zgaradi?

4. O‘lchamlari 4,0 m x 3,0 m x 2,5 m, temperaturasi 20°C bo‘lgan xonada 0,5 litr (ρ = 1,6 g/ml) noma’lum X (M = 80 g/mol) suyuqlik qoldirib ketilgan. Agar 20°C da X suyuqlikning to‘yingan bug‘ bosimi 5 mm Hg bo‘lsa (suyuqlik ushbu temperaturada hosil qilishi mumkin bo‘lgan bug‘larning eng katta bosimi), muvozanat qaror topganda idishda qancha hajm X suyuqlik qoladi?

5. Suvda amalga oshuvchi H2O ↔ H+ + OH- reaksiyaning muvozanat konstantasi (Kw) 25°C da 1,0∙10^-14 ga, 100°C da esa 5,5∙10^-13 ga teng. Ushbu ma’lumotlarni inobatga olib, reaksiyaning issiqlik effekti (1) va 100°C dagi neytral suvning pH ko‘rsatkichini (2) aniqlang. (a) – ekzotermik; (b) – endotermik; (c) – 7,0; (d) – 6,1

6. 0,050 M 10,0 ml sulfat kislota eritmasi 0,025 M NaOH bilan fenolftalein ishtirokida titrlanyapti. Sarflangan titrantning hajmi 35,0 ml ga yetganida eritmaning rangi qanday bo‘ladi?

7. 18,5 g so‘ndirilgan ohak olish uchun necha g ohaktosh kerak bo‘ladi?

8. Lorandit (ZAsS_x) va Vrbait (Z₄Hg3₃SbxAs₈S₂₀) minerallarida Z elementning og‘ir izotopi uchraydi va ularda ushbu izotopning massa ulushi mos ravishda 60,0% va 28,6%. Agar Z element izotopining atom massasi uning yadro zaryadidan 2,580 marta katta bo‘lsa, Z elementni aniqlang.

9. Ozon qatlamining yemirilishida quyidagi reaksiyalar ishtirok etishi mumkin:
O₃ = O + O₂
O₃ + NO = O₂ + NO₂
O₃  + O = 2O₂
O₃ + NO₂ = 2O₂ + NO
Keltirilgan reaksiya tenglamalarini tahlil qilib, ozon qatlamining yemirilishini katalizlovchi moddalarni aniqlang.

10. 0°C dagi muz 0°C dagi suyuq suv bilan muvozanatda turgan paytda bosimni oshirsak, nima sodir bo‘ladi?

11. Quyidagi keltirilgan kvant sonlarining qaysi kombinatsiyasi bitta elektronga tegishli bo‘la olmaydi?

12. FeSO₄ na’munasini kislotali sharoitda titrlash uchun 0,1 N K₂Cr₂O₇ eritmasidan 5,7 ml sarflandi. Xuddi shuncha FeSO₄ na’munasini kislotali sharoitda noma’lum konsentratsiyali KMnO4 eritmasi bilan titrlash uchun esa permanganat eritmasidan 6,1 ml sarflangan bo‘lsa, KMnO₄ eritmasining molyar konsentratsiyasini aniqlang.

13. {A + B ↔ C + D} reaksiyada kimyoviy muvozanat qaror topganida muvozanat konstantasi (K) quyidagicha aniqlansa: ?uni to‘g‘ri va teskari reaksiyalar tezlik konstantalari orqali ifodalashga urinib ko‘ring.

14. 1,7% 500 g kumush nitrati eritmasi eritma massasi 4,64 g ga kamaygunicha elektroliz qilindi. Hosil bo‘lgan eritmadagi tuzning massa ulushini aniqlang.

15. Muz (1), osh tuzi (2), kremniy (3) va bronza (4) qattiq agregat holatdagi moddalar sanaladi. Ularning aynan shu agregat holatda saqlanishini ta’minlaydigan kimyoviy bog‘lanish turlarini aniqlang. (a) – kovalent bog‘lanish; (b) – ion bog‘lanish; (c) – metall bog‘lanish; (d) – vodorod bog‘lanish

16. Vodorod – ¹H, ²H, ³H, jami 3 ta, xlor esa ³⁵Cl va ³⁷Cl, jami 2 ta izotopdan iborat ekanligini inobatga olib, izotop tarkibi bilan farq qiladigan jami necha xil HCl molekulalarini hosil qilish mumkinligini ayting.

17. 21% KOH eritmasini hosil qilish uchun 47 g K₂O ni 7,9% KOH eritmasining qanday massasida (g) eritish kerak?

18. 1,42 g P₄O₁₀ suvda eritilganida kislotali eritma hosil bo‘ldi. Uni to‘liq neytrallash uchun 1,0 M NaOH eritmasidan 20,0 ml sarflangan bo‘lsa, hosil bo‘lgan fosfor saqlovchi kislotaning kimyoviy formulasini aniqlang.

19. 4,2% 100 g natriy gidrokarbonat eritmasi qilzdirildi. Reaksiya to‘liq yakunlanganidan keyin eritmadagi tuzning massa ulushi necha foiz bo‘ladi? Tajribada suvni bug‘lanmaydi deb qarang.

20. Agar mis(II) sulfat eritmasi misli elektrodlar bilan elektroliz qilinsa, katodda mis to‘planadi. Anodda qanday jarayon amalga oshishini tushuntiring.

21. Quyida ba’zi reaksiyalarning issiqlik effektlari keltirilgan:

C(grafit) + ½O₂ = CO + 110,5 kJ/mol

C(grafit) + O₂ = CO₂ + 393,5 kJ/mol

Yuqoridagi ma’lumotlardan foydalanib, {CO + ½O₂ = CO₂} reaksiyaning issiqlik effektini hisoblang.

22. NO₃^-+ xH⁺ + ye^- = NH₄⁺ + zH₂O yarim-reaksiyadagi x,y,z koeffisientlarni aniqlang. (Barcha koeffisientlar to‘g‘ri bo‘lgan taqdirdagina javob inobatga olinadi)

23. Tarkibida massa bo‘yicha 6,67% vodorod saqlovchi binar tuz qizdirilsa, portlab ketadi va hech qanday qattiq qoldiq qolmaydi. Tuzning kimyoviy formulasini aniqlang.

24. Propan va butandan iborat 5,6 dm³ (n.sh.da) aralashma to‘iq yonishi natijasida 654 kJ issiqlik ajralib chiqdi. Propan va butanning yonish issiqligi mos ravishda 2 220 va 2 877 kJ/mol bo‘lsa, dastlabki aralashmadagi butanning hajmiy ulushini (%) hisoblang.

25. Elektron yuqoriroq orbitadan pastrog‘iga tushsa, energiya kvanti … Nuqtalar o‘rnini to‘ldiring.